Kur'an'da Tartışma Metodları

Kur'ân-ı Kerim'in âyetlerini düşünen kimse görür ki tartışma ile ilgili âyetler bazen muhataba yol gösterir (irşad eder) göklerin ve yerin hükümranlığını düşünmede ve Allah'ın meydana getirdiği eşsiz eserler üzerinde kafa yormada kendisine yardımcı olur. "Onlar üstlerindeki göğü nasıl yapmışız (yıldızlarla) süslemişiz bir bakmazlar mı? Onda hiçbir çatlak ta yoktur. Yeryüzünü yaydık oraya sabit (yerleşmiş) dağlar koyduk ve her güzel türden (bitkiyi) orada yetiştirdik." (Kaf 6-7)

Bazen de inatçıları susturmaya ve ilzam etmeye yönelir. Bunu mesela müşriklerin "Peygamberler ancak melek olurlar" şeklindeki iddialarını reddederken görürsünüz. "(Muhammed'e) Bir melek indirilmeli değil miydi?" dediler. Bir melek indirmiş olsaydık iş bitmiş olurdu (helak edilirlerdi) ve onlara göz bile açtırılmazdı. Biz onu melek kılsaydık insan şekline sokardık. (Eğer onu insan şekline koysaydık. "Bu sizin gibi bir insandır" diyerek birbirlerini) düşürdükleri şüpheye (yine) onları düşürmüş olurduk." (En'am 8) Yine "De ki yeryüzünde sakin sakin dolaşanlar melek olsalardı biz de onlara gökten peygamber olarak bir melek gönderirdik." (İsra 95)

Genel hatlarıyla Kur'ânî tartışma hasımlara ilmî seviyelerine ve inanç durumlarına uygun düşen bir muameleden ibarettir. Müşriklerle yapılan tartışmaların çoğu hidâyet ve irşad amacı güder; bazen de iddialarındaki hataları gösterir. Diğer yandan kitab ehli ile yapılan tartışmalar onları çepeçevre kuşatmak ve hatalarını ortaya çıkarmak için yapılmışlardır. Zira onlar bilgi sahibi kişilerdir. Münafıklarla yapılan tartışmalarda ise tehditlerle birlikte sertlik ve şiddet damgası görülür.

Böylece anlıyoruz ki Kur'ân üslûbu en üstün ve en faydalı üslûptur. Çünkü Kur'ân her zaman duruma uygun bir üslûp kullanır. İşte başarılı ve güçlü tartışma buna denir.